Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet
Pracodawca ma obowiązek opracować wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią, którego zakres określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 03 kwietnia 2017 roku (DZ.U. 2017 poz 796 z późń. zm.).
Dla prac administracyjno-biurowych te ograniczenia dotyczą głównie:
– 12 kg przy pracy stałej
– 20 kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej)
- Ograniczenia dla kobiet w ciąży (stan ciąży powinien być stwierdzony zaświadczeniem lekarskim)
- Prace na stanowiskach z monitorami ekranowymi – dopuszczalna jest praca w łącznym czasie nie przekraczającym 8 godzin na dobę, przy czym czas spędzony przy obsłudze monitora ekranowego nie może jednorazowo przekraczać 50 minut, po którym to czasie powinna nastąpić co najmniej 10-minutowa przerwa, wliczana do czasu pracy.
- Prace w pozycji wymuszonej,
- Prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej,
- Prace w wymuszonym rytmie pracy (np. na taśmie)
Prawna ochrona pracy kobiet
Pracownica karmiąca dziecko piersią, której czas pracy przekracza 6 godzin dziennie ma prawo do dwóch 30 minutowych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownika karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch 45 minutowych przerw w pracy. Przerwy na karmienia mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.
Pracownicy wykonującej pracę przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują
Jeżeli czas pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie
Pracownicy w ciąży nie wolno:
– zatrudnić w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej czy w systemie przerywanego czasu pracy,
– delegować poza stałe miejsce pracy.
Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje dodatkowy czas wolny w ciągu roku kalendarzowego w wymiarze 16 godzin albo 2 dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni z uprawnień może korzystać jedno z nich.
Urlop macierzyński/rodzicielski
W przypadku urodzenia 1 dziecka przysługuje urlop w wymiarze 52 tygodni w tym:
– 20 tygodni podstawowy urlop macierzyński
– 6 tygodni dodatkowy urlop rodzicielski
– do 26 tygodni urlop rodzicielski.
W przypadku urodzenia 2 dzieci przysługuje urlop w wymiarze do 65 tygodni w tym:
– 31 tygodni podstawowy urlop macierzyński
– 8 tygodniowy dodatkowy urlop rodzicielski
– do 26 tygodni urlop rodzicielski.
W przypadku urodzenia trojga dzieci przysługuje urlop w wymiarze do 67 tygodni w tym:
– 33 tygodnie urlop macierzyński
– 8 tygodni dodatkowy urlop rodzicielski
– do 26 tygodni urlop rodzicielski.
Pracownica po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. W takim przypadku niewykorzystaną część urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
Urlop wychowawczy
Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawdo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Urlop udzielany jest na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Urlop wychowawczy udziela się na wniosek pracownika i może on być wykorzystany najwyżej w 5 częściach.
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu.
W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy lub inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem
Pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego:
– w każdym czasie – za zgodą pracodawcy,
– po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy – najpóźniej na 30 dni przed zamierzonym terminem podjęcia pracy
Ochrona pracy młodocianych
Pracodawca ma obowiązek opracować wykaz prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, którego zakres określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r (Dz. U. nr 200 poz. 2047 z późn. zm.) ujednolicone Obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2016 r. (poz. 1509).
Prace wzbronione młodocianym:
– prace polegające wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów oraz prace wymagające powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów,
– ręczne dźwiganie i przenoszenie przez jedną osobę na odległość powyżej 25 m przedmiotów o masie przekraczającej: przy pracy dorywczej: 14kg dla dziewcząt i 20kg dla chłopców; przy obciążeniu powtarzalnym: 8kg dla dziewcząt i 12kg dla chłopców.
– ręczne przenoszenie pod górę, w szczególności po schodach, których wysokość przekracza 5m a kąt nachylenia 30o, ciężarów o masie przekraczającej: przy pracy dorywczej: 10kg dla dziewcząt i 15kg dla chłopców; przy obciążeniu powtarzalnym: 5kg dla dziewcząt i 8kg dla chłopców.
– prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała
– prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu
– prace w narażeniu na szkodliwe działania czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych.
Zasady zatrudniania młodocianych
Młodocianym w rozumieniu kodeksu pracy jest osobą, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.
- Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę
- Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę
- Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca zobowiązany jest wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut wliczaną do czasu pracy
- Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej
- Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych
- Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym on kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
- Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych.